Akcje to nie wszystko, co można znaleźć na giełdzie. Inwestorzy mogą obracać również innymi aktywami – m.in. obligacjami, udziałami w funduszach czy kontraktami. Co warto o nich wiedzieć?
Instrumenty bazowe i pochodne
W pierwszej kolejności warto wyróżnić podstawowy podział na dwie kategorie instrumentów finansowych. Mowa o papierach wartościowych oraz aktywach, które nie zaliczają się do tej grupy – w większości są to tzw. instrumenty pochodne. Charakterystyczną cechą tych drugich jest fakt, że ich wartość jest zależna od wartości aktywa bazowego. Dla przykładu opcje, które stanowią jeden z najpopularniejszych instrumentów pochodnych, zakładają zakup lub sprzedaż aktywów po określonej cenie w ustalonej dacie. Z uwagi na fakt, że początkowo ustanowiona cena nie ulega zmianie, ostateczna wartość opcji zależy od zmiany kursu instrumentu bazowego.
Najpopularniejsze instrumenty finansowe dostępne w obrocie giełdowym można więc podzielić na:
- instrumenty bazowe – m.in. akcje, prawa do akcji, obligacje, fundusze (m.in. ETF), certyfikaty inwestycyjne;
- instrumenty pochodne – m.in. opcje, kontrakty terminowe czy kontrakty na różnice (CFD).
Zależnie od wybranej platformy inwestycyjnej można uzyskać dostęp do wybranych lub wszystkich z powyższych rozwiązań. Oferta może się różnić – niektórzy maklerzy, jak np. Saxo Bank, oferują jednak możliwość obrotu każdym z podanych instrumentów.
Instrumenty bazowe: akcje, obligacje, fundusze, certyfikaty
Ze względu na popularność, którą charakteryzuje się giełda, akcje są zdecydowanie najczęściej wybieranym instrumentem finansowym wśród inwestorów. Są to papiery wartościowe, które potwierdzają udziały w spółce – wraz z prawami do ewentualnego podziału zysków (dywidendy) czy prawami do głosu w sprawach związanych z firmą. Ich kurs odzwierciedla aktualną wartość spółki, która może zmieniać się pod wpływem wielu czynników związanych m.in. z sytuacją firmy czy nawet całej branży.
Określenie „obligacja” odnosi się z kolei do wszystkich dokumentów potwierdzających zaciągnięcie długu między dwoma podmiotami. W kontekście inwestowania najczęściej mowa o obligacjach rządowych – władze państwowe de facto pożyczają pieniądze od inwestorów, zobowiązując się do ich spłaty wraz z odsetkami. Są one z reguły uznawane za dość bezpieczny i stabilny instrument finansowy, choć należy pamiętać, że również w tym przypadku występuje pewne ryzyko.
Fundusze odpowiadają natomiast za lokowanie zebranych środków w inwestycjach. Osoby prywatne mogą kupować udziały w funduszach – najpopularniejszym i najwygodniejszym sposobem są tzw. ETF-y, czyli fundusze notowane na giełdzie. Powiązaną kwestią są certyfikaty, które są emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne.
Pochodne instrumenty finansowe
Wśród najpopularniejszych instrumentów pochodnych można wyróżnić:
- opcje – zakładają możliwość (co istotne, nie jest to obowiązek) zakupu aktywów bazowych w ustalonym momencie po ustalonej cenie;
- kontrakty terminowe – działają podobnie jak opcje, jednak w tym przypadku realizacja umowy jest obowiązkowa;
- kontrakty na różnice (CFD) – zobowiązują strony do wypłaty różnicy w kursie między datą podpisania umowy a datą realizacji kontraktu. W zależności od wybranej pozycji inwestor może odnotować zysk lub stratę.
W wielu przypadkach instrumenty pochodne są oferowane z tzw. dźwignią, czyli mnożnikiem pozycji opartym na zaciągnięciu pożyczki u maklera. Jest to sposób, by wielokrotnie pomnożyć potencjalne zyski. Warto jednak mieć na uwadze, że jednocześnie pojawia się ryzyko powstania długu o takiej samej wielokrotności w stosunku do początkowej inwestycji. Z tego względu takie rozwiązania są zalecane wyłącznie dla doświadczonych inwestorów.
